mir.pe (일반/밝은 화면)
최근 수정 시각 : 2024-11-01 19:19:27

라틴어/동사 활용

파일:상위 문서 아이콘.svg   상위 문서: 라틴어
1. 개요2. 라틴어 동사의 으뜸꼴3. 모음 어간4. 인칭 어미5. 몇 가지 팁6. 부정법과 명령법7. 동사 변화표
7.1. 불규칙 동사7.2. 제1변화7.3. 제2변화7.4. 제3변화7.5. 제3변화 2식7.6. 제4변화

1. 개요

1, 2, 3인칭과 단, 복수의 6가지 경우에 다음에서 언급하는 10개 시제를 기본으로 한다. 이 문서에서 위에 줄표가 붙어 있는 것은 장음 표기로, 같은 모음의 2배 길이로 읽으라는 이야기다. 라틴어에서 장모음과 단모음은 완전히 다른 글자로 취급하고, 악센트를 정할 때도 중요하기 때문에 따로 표기한다.

라틴어의 동사에는 총 272가지[1]의 활용 형태가 존재한다.
미완료 완료
직설법 과거 현재 미래 과거 현재 미래
접속법 과거 현재 과거 현재
여기서 '완료' 시제는 영어와는 약간 다르게, 발화 시제 이전에 일이 끝나서, 발화 시제에는 그 일 자체가 아니라 그 일의 '결과'가 내려오고 있다는 이야기다. 단적인 예로 '살다'를 뜻하는 VĪVERE의 1인칭 단수 현재 완료형인 VĪXĪ는, 영어를 해석하는 감각으로 해석하면 '나는 지금까지 살아 왔다'라는 뜻이 되어야 할 텐데 (즉, 이 말을 할 때까지 나는 살아 있다라는 뜻이 되어야 하는데) 실제로는 '나는 지금 살기를 끝마치고 그 결과가 지금 있다', 즉 "이제 난 죽었다"의 뜻으로 해석된다.[2]

라틴어의 과거 미완료 시제는 영어로 치면 과거 진행의 의미밖에 갖지 않는다.[3] 과거의 어떤 사건을 설명할 때 중심 사건과 함께 발생하는 부대 사건을 가리키든지, 아니면 과거에 늘상 그러던 일을 가리키든지 할 때 쓰이는 시제이다. 우리가 흔히 과거 시제라고 하는, '과거에 한 번 일어났었던 특정한 사건'의 의미는 라틴어에서는 현재 완료 시제로 표현해야 한다. (때문에 라틴어의 과거 미완료 시제를 '반과거 시제'라고 부르기도 한다.)

직설법(indicative)과 접속법(subjunctive)은 서법(mood) 범주에 해당된다. 직설법은 동사가 나타내는 명제의 사실성(realis)을 전제하여 평범하게 진술하는 서법이고, 접속법은 명제의 비사실성(irrealis)을 전제하여 진술하는 서법으로, 그 용법이 다양하지만 대체로 허락, 개연성, 의무, 기원, 청유, 예상 등의 문맥에서 사용된다.

접속법은 프랑스어 스페인어 로망스어에서 subjonctif, subjuntivo 등의 이름으로 남아 있으므로 비교해서 이해할만한 여지도 있다. 단, 영어의 경우, 고대 영어에서는 존재하였으나, 많은 동사활용과 굴절이 간략화된 현대 영어에 subjunctive mood가 존재하는가 자체가 첨예한 논쟁의 대상이므로 영어와 라틴어를 무리하게 비교하는 것은 곤란하다.[4][5]

2. 라틴어 동사의 으뜸꼴

들어가기 전에, 라틴어 동사에는 으뜸꼴(Principal Part)이 4개가 있다는 것을 먼저 알아야 한다. 이 4가지가 모두 다 으뜸꼴인데, 동사에 따라서 완료 어간과 미완료 어간이 판이하게 다른 경우가 있고[6] 목적 분사 역시 부정형과는 판이하게 다른 경우가 있기 때문이다. 뭐 깊게 들어가 보면 규칙이 있기는 하겠지만 그냥 저 4개를 따로 외워 주는 편이 차라리 속편할 정도.

사전을 찾아 보면 저 4가지 으뜸꼴이 위에서 말한 순서로 배열되어 있다. 단, 탈형 동사는 완료 시제에 완료 분사가 들어가 있기 때문에 목적 분사는 생략한다.

3. 모음 어간

라틴어의 모든 동사는 모음 어간에 따라 4가지 형태로 분류된다. 이 가운데 직설법 현재 미완료 1인칭 단수 및 3인칭 복수, 직설법 과거·미래 미완료, 접속법 현재 미완료, 명령법 미래 3인칭 복수는 4변화와 같고, 나머지는 3변화와 같은 동사가 있는데, 이 형태는 3-2변화[7] 혹은 5변화라고 한다.

이 모음 어간은 시제 어간 앞에 붙인다.
직설법·명령법·부정법 접속법 현재 미완료
1변화 -ā- -e-
2변화 -ē- -ea-
3변화 -e- -a-
4변화 -ī- -ia-
이 중 3변화의 모음 어간에만 장음 표기가 붙어 있지 않다는 것을 주의하자. 3,4변화 모음 어간은 시제에 따라 바뀌는데, 자세한 것은 후술한다.

접속법 현재 미완료 어간은 We eat caviar!로 외우면 쉽다.

4. 인칭 어미

능동태
단수 1인칭 -m
[8]
2인칭 -s
3인칭 -t
복수 1인칭 -mus
2인칭 -tis
3인칭 -nt
수동태
단수 1인칭 -r
2인칭 -ris
-re
[A]
3인칭 -tur
복수 1인칭 -mur
2인칭 -minī
3인칭 -ntur
능동태는 2인칭 단수와 1·2인칭 복수, 수동태는 2·3인칭 단수와 1·2인칭 복수에서, 인칭 어미 바로 앞에 있는 모음이 장음이다. 단, 미래 완료, 1·2변화 미래 미완료, 3변화 직설법 현재 미완료는 이 규칙이 적용되지 않아서 인칭 어미 바로 앞에 있는 모음이 항상 단음이다.

능동태 직설법 과거는 인칭 어미가 꽤 달라지는데, 이것을 표로 정리하면 다음과 같다.
단수 복수
1인칭 -imus
2인칭 -istī -istis
3인칭 -it -ērunt
-ēre
[A]

5. 몇 가지 팁

직설법 시제 어간
접속법 시제 어간
수동태 완료 시제

6. 부정법과 명령법

부정법의 어미
부정사 분사
능동 수동 능동 수동
완료 -visse 완료 분사 대격 + esse 없음 -tus
( 1,2변화)
현재 -re -rī
[11]
-ns, -ntis
( 3변화)
없음
미래·당위 미래 분사 대격 + esse 목적 분사 대격 + īrī -tūrus
( 1,2변화)
-ndus
( 1,2변화)

목적 분사의 어미
대격 -tum
탈격 -tū

동명사의 어미
속격 -ndī
여격 -ndō
대격 -ndum
탈격 -ndō

명령법의 어미
능동태 수동태
현재 미래 현재 미래
2인칭 단수 -[13] -tō -re[14] -tor
복수 -te -tōte -minī[15] ?[16]
3인칭 단수 없음 -tō 없음 -tor
복수 -ntō -ntor

7. 동사 변화표

여기에서 첫 번째 검색란에 동사의 능동 현재 부정사(4번째 으뜸꼴)를 치거나, 두 번째 검색란에 아무 활용형을 치면 동사변화표를 볼 수 있다. 단, 일부 장음 표시에 오류가 있음을 유의한다.

7.1. 불규칙 동사

7.2. 제1변화


능동태 직설법
미완료 완료
현재 과거 미래 현재 과거 미래
단수 1인칭 amō amābam amābō amāvī amāveram amāverō
2인칭 amās amābās amābis amāvistī amāverās amāveris
3인칭 amat amābat amābit amāvit amāverat amāverit
복수 1인칭 amāmus amābāmus amābimus amāvimus amāverāmus amāverimus
2인칭 amātis amābātis amābitis amāvistis amāverātis amāveritis
3인칭 amant amābant amābunt amāvērunt
amāvēre
amāverant amāverint

능동태 접속법
미완료 완료
현재 과거 현재 과거
단수 1인칭 amem amārem amāverim amāvissem
2인칭 amēs amārēs amāverīs amāvissēs
3인칭 amet amāret amāverit amāvisset
복수 1인칭 amēmus amārēmus amāverīmus amāvissēmus
2인칭 amētis amārētis amāverītis amāvissētis
3인칭 ament amārent amāverint amāvissent

수동태 직설법
미완료 완료
현재 과거 미래 현재 과거 미래
단수 1인칭 amor amābar amābor amātus sum amātus eram amātus erō
2인칭 amāris
amāre
amābāris
amābāre
amāberis
amābere
amātus es amātus erās amātus eris
amātus ere
3인칭 amātur amābātur amābitur amātus est amātus erat amātus erit
복수 1인칭 amāmur amābāmur amābimur amātī sumus amātī erāmus amātī erimus
2인칭 amāminī amābāminī amābiminī amātī estis amātī erātis amātī eritis
3인칭 amantur amābantur amābuntur amātī sunt amātī erant amātī erunt

수동태 접속법
미완료 완료
현재 과거 현재 과거
단수 1인칭 amer amārer amātus sim amātus essem
amātus forem
2인칭 amēris
amēre
amārēris
amārēre
amātus sīs amātus essēs
amātus forēs
3인칭 amētur amārētur amātus sit amātus esset
amātus foret
복수 1인칭 amēmur amārēmur amātī sīmus amātī essēmus
amātī forēmus
2인칭 amēminī amārēminī amātī sītis amātī essētis
amātī forētis
3인칭 amentur amārentur amātī sint amātī essent
amātī forent

부정법
부정사 분사
능동 수동 능동 수동
완료 amāvisse amātum esse 없음 amātus
( 1,2변화)
현재 amāre amārī amāns, amantis
( 3변화)
없음
미래 amātūrum esse amātum īrī amātūrus
( 1,2변화)
amandus
( 1,2변화)

목적 분사
대격 amātum
탈격 amātū

동명사
속격 amandī
여격
탈격
amandō
대격 amandum

명령법
능동 수동
현재 미래 현재 미래
2인칭 단수 amā amātō amāre amātor
복수 amāte amātōte amāminī ?
3인칭 단수 없음 amātō 없음 amātor
복수 amantō amantor

7.3. 제2변화


능동태 직설법
미완료 완료
현재 과거 미래 현재 과거 미래
단수 1인칭 dēl dēlēbam dēlēbō dēlēvī
mon
dēlēveram
monueram
dēlēverō
monuerō
2인칭 dēlēs dēlēbās dēlēbis dēlēvistī
monuistī
dēlēverās
monuerās
dēlēveris
monueris
3인칭 dēlet dēlēbat dēlēbit dēlēvit
monuit
dēlēverat
monuerat
dēlēverit
monuerit
복수 1인칭 dēlēmus dēlēbāmus dēlēbimus dēlēvimus
monuimus
dēlēverāmus
monuerāmus
dēlēverimus
monuerimus
2인칭 dēlētis dēlēbātis dēlēbitis dēlēvistis
monuistis
dēlēverātis
monuerātis
dēlēveritis
monueritis
3인칭 dēlent dēlēbant dēlēbunt dēlēvērunt•dēlēvēre
monuērunt•monuēre
dēlēverant
monuerant
dēlēverint
monuerint

능동태 접속법
미완료 완료
현재 과거 현재 과거
단수 1인칭 dēleam dēlērem dēlēverim
monuerim
dēlēvissem
monuissem
2인칭 dēleās dēlērēs dēlēverīs
monuerīs
dēlēvissēs
monuissēs
3인칭 dēleat dēlēret dēlēverit
monuerit
dēlēvisset
monuisset
복수 1인칭 dēleāmus dēlērēmus dēlēverīmus
monuerīmus
dēlēvissēmus
monuissēmus
2인칭 dēleātis dēlērētis dēlēverītis
monuerītis
dēlēvissētis
monuissētis
3인칭 dēleant dēlērent dēlēverint
monuerint
dēlēvissent
monuissent

수동태 직설법
미완료 완료
현재 과거 미래 현재 과거 미래
단수 1인칭 dēleor dēlēbar dēlēbor dēlētus sum
monitus sum
dēlētus eram
monitus eram
dēlētus erō
monitus erō
2인칭 dēlēris
dēlēre
dēlēbāris
dēlēbāre
dēlēberis
dēlēbere
dēlētus es
monitus es
dēlētus erās
monitus erās
dēlētus eris, dēlētus ere
monitus eris, monitus ere
3인칭 dēlētur dēlēbātur dēlēbitur dēlētus est
monitus est
dēlētus erat
monitus erat
dēlētus erit
monitus erit
복수 1인칭 dēlēmur dēlēbāmur dēlēbimur dēlētī sumus
monitī sumus
dēlētī erāmus
monitī erāmus
dēlētī erimus
monitī erimus
2인칭 dēlēminī dēlēbāminī dēlēbiminī dēlētī estis
monitī estis
dēlētī erātis
monitī erātis
dēlētī eritis
monitī eritis
3인칭 dēlentur dēlēbantur dēlēbuntur dēlētī sunt
monitī sunt
dēlētī erant
monitī erant
dēlētī erunt
monitī erunt

수동태 접속법
미완료 완료
현재 과거 현재 과거
단수 1인칭 dēlear dēlērer dēlētus sim
monitus sim
dēlētus essem, dēlētus forem
monitus essem, monitus forem
2인칭 dēleāris
dēleāre
dēlērēris
dēlērēre
dēlētus sīs
monitus sīs
dēlētus essēs, dēlētus forēs
monitus essēs, monitus forēs
3인칭 dēleātur dēlērētur dēlētus sit
monitus sit
dēlētus esset, dēlētus foret
monitus esset, monitus foret
복수 1인칭 dēleāmur dēlērēmur dēlētī sīmus
monitī sīmus
dēlētī essēmus, dēlētī forēmus
monitī essēmus, monitī forēmus
2인칭 dēleāminī dēlērēminī dēlētī sītis
monitī sītis
dēlētī essētis, dēlētī forētis
monitī essētis, monitī forētis
3인칭 dēleantur dēlērentur dēlētī sint
monitī sint
dēlētī essent, dēlētī forent
monitī essent, monitī forent

부정법
부정사 분사
능동 수동 능동 수동
과거 dēlēvisse
monuisse
dēlētum esse
monitum esse
없음 dēlētus
monitus
( 1,2변화)
현재 dēlēre dēlērī dēlēns, dēlentis
( 3변화)
없음
미래 dēlētūrum esse
monitūrum esse
dēlētum īrī
monitum īrī
dēlētūrus
monitūrus
( 1,2변화)
dēlendus
( 1,2변화)

목적 분사
대격 dēlētum
monitum
탈격 dēlētū
monitū

동명사
속격 dēlendī
여격
탈격
dēlendō
대격 dēlendum

명령법
능동 수동
현재 미래 현재 미래
2인칭 단수 dēlē dēlētō dēlēre dēlētor
복수 dēlēte dēlētōte dēlēminī ?
3인칭 단수 없음 dēlētō 없음 dēlētor
복수 dēlentō dēlentor

7.4. 제3변화


능동태 직설법
미완료 완료
현재 과거 미래 현재 과거 미래
단수 1인칭 regō regēbam regam rēxī rēxeram rēxerō
2인칭 regis regēbās regēs rēxistī rēxerās rēxeris
3인칭 regit regēbat reget rēxit rēxerat rēxerit
복수 1인칭 regimus regēbāmus regēmus rēximus rēxerāmus rēxerimus
2인칭 regitis regēbātis regētis rēxistis rēxerātis rēxeritis
3인칭 regunt regēbant regent rēxērunt
rēxēre
rēxerant rēxerint

능동태 접속법
미완료 완료
현재 과거 현재 과거
단수 1인칭 regam regerem rēxerim rēxissem
2인칭 regās regerēs rēxerīs rēxissēs
3인칭 regat regeret rēxerit rēxisset
복수 1인칭 regāmus regerēmus rēxerīmus rēxissēmus
2인칭 regātis regerētis rēxerītis rēxissētis
3인칭 regant regerent rēxerint rēxissent

수동태 직설법
미완료 완료
현재 과거 미래 현재 과거 미래
단수 1인칭 regor regēbar regar rēctus sum rēctus eram rēctus erō
2인칭 regeris
regere
regēbāris
regēbāre
regēris
regēre
rēctus es rēctus erās rēctus eris
rēctus ere
3인칭 regitur regēbātur regētur rēctus est rēctus erat rēctus erit
복수 1인칭 regimur regēbāmur regēmur rēctī sumus rēctī erāmus rēctī erimus
2인칭 regiminī regēbāminī regēminī rēctī estis rēctī erātis rēctī eritis
3인칭 reguntur regēbantur regentur rēctī sunt rēctī erant rēctī erunt

수동태 접속법
미완료 완료
현재 과거 현재 과거
단수 1인칭 regar regerer rēctus sim rēctus essem
rēctus forem
2인칭 regāris
regāre
regerēris
regerēre
rēctus sīs rēctus essēs
rēctus forēs
3인칭 regātur regerētur rēctus sit rēctus esset
rēctus foret
복수 1인칭 regāmur regerēmur rēctī sīmus rēctī essēmus
rēctī forēmus
2인칭 regāminī regerēminī rēctī sītis rēctī essētis
rēctī forētis
3인칭 regantur regerentur rēctī sint rēctī essent
rēctī forent

부정법
부정사 분사
능동 수동 능동 수동
과거 rēxisse rēctum esse 없음 rēctus
( 1,2변화)
현재 regere regī regēns, regentis
( 3변화)
없음
미래 rēctūrum esse rēctum īrī rēctūrus
( 1,2변화)
regendus
( 1,2변화)

목적 분사
대격 rēctum
탈격 rēctū

동명사
속격 regendī
여격
탈격
regendō
대격 regendum

명령법
능동 수동
현재 미래 현재 미래
2인칭 단수 rege regitō regere regitor
복수 regite regitōte regiminī ?
3인칭 단수 없음 regitō 없음 regitor
복수 reguntō reguntor

7.5. 제3변화 2식


능동태 직설법
미완료 완료
현재 과거 미래 현재 과거 미래
단수 1인칭 cap capiēbam capiam cēpī cēperam cēperō
2인칭 capis capiēbās capiēs cēpistī cēperās cēperis
3인칭 capit capiēbat capiet cēpit cēperat cēperit
복수 1인칭 capimus capiēbāmus capiēmus cēpimus cēperāmus cēperimus
2인칭 capitis capiēbātis capiētis cēpistis cēperātis cēperitis
3인칭 capiunt capiēbant capient cēpērunt
cēpēre
cēperant cēperint

능동태 접속법
미완료 완료
현재 과거 현재 과거
단수 1인칭 capiam caperem cēperim cēpissem
2인칭 capiās caperēs cēperīs cēpissēs
3인칭 capiat caperet cēperit cēpisset
복수 1인칭 capiāmus caperēmus cēperīmus cēpissēmus
2인칭 capiātis caperētis cēperītis cēpissētis
3인칭 capiant caperent cēperint cēpissent

수동태 직설법
미완료 완료
현재 과거 미래 현재 과거 미래
단수 1인칭 capior capiēbar capiar captus sum captus eram captus erō
2인칭 caperis
capere
capiēbāris
capiēbāre
capiēris
capiēre
captus es captus erās captus eris
captus ere
3인칭 capitur capiēbātur capiētur captus est captus erat captus erit
복수 1인칭 capimur capiēbāmur capiēmur captī sumus captī erāmus captī erimus
2인칭 capiminī capiēbāminī capiēminī captī estis captī erātis captī eritis
3인칭 capiuntur capiēbantur capientur captī sunt captī erant captī erunt

수동태 접속법
미완료 완료
현재 과거 현재 과거
단수 1인칭 capiar caperer captus sim captus essem
captus forem
2인칭 capiāris
capiāre
caperēris
caperēre
captus sīs captus essēs
captus forēs
3인칭 capiātur caperētur captus sit captus esset
captus foret
복수 1인칭 capiāmur caperēmur captī sīmus captī essēmus
captī forēmus
2인칭 capiāminī caperēminī captī sītis captī essētis
captī forētis
3인칭 capiantur caperentur captī sint captī essent
captī forent

부정법
부정사 분사
능동 수동 능동 수동
과거 cēpisse captum esse 없음 captus
( 1,2변화)
현재 capere capī capiēns, capientis
( 3변화)
없음
미래 captūrum esse captum īrī captūrus
( 1,2변화)
capiendus
( 1,2변화)

목적 분사
대격 captum
탈격 captū

동명사
속격 capiendī
여격
탈격
capiendō
대격 capiendum

명령법
능동 수동
현재 미래 현재 미래
2인칭 단수 cape capitō capere capitor
복수 capite capitōte capiminī ?
3인칭 단수 없음 capitō 없음 capitor
복수 capiuntō capiuntor

7.6. 제4변화


능동태 직설법
미완료 완료
현재 과거 미래 현재 과거 미래
단수 1인칭 sc sciēbam sciam scīvī scīveram scīverō
2인칭 scīs sciēbās sciēs scīvistī scīverās scīveris
3인칭 scit sciēbat sciet scīvit scīverat scīverit
복수 1인칭 scīmus sciēbāmus sciēmus scīvimus scīverāmus scīverimus
2인칭 scītis sciēbātis sciētis scīvistis scīverātis scīveritis
3인칭 sciunt sciēbant scient scīvērunt
scīvēre
scīverant scīverint

능동태 접속법
미완료 완료
현재 과거 현재 과거
단수 1인칭 sciam scīrem scīverim scīvissem
2인칭 sciās scīrēs scīverīs scīvissēs
3인칭 sciat scīret scīverit scīvisset
복수 1인칭 sciāmus scīrēmus scīverīmus scīvissēmus
2인칭 sciātis scīrētis scīverītis scīvissētis
3인칭 sciant scīrent scīverint scīvissent

수동태 직설법
미완료 완료
현재 과거 미래 현재 과거 미래
단수 1인칭 scior sciēbar sciar scītus sum scītus eram scītus erō
2인칭 scīris
scīre
sciēbāris
sciēbāre
sciēris
sciēre
scītus es scītus erās scītus eris
scītus ere
3인칭 scītur sciēbātur sciētur scītus est scītus erat scītus erit
복수 1인칭 scīmur sciēbāmur sciēmur scītī sumus scītī erāmus scītī erimus
2인칭 scīminī sciēbāminī sciēminī scītī estis scītī erātis scītī eritis
3인칭 sciuntur sciēbantur scientur scītī sunt scītī erant scītī erunt

수동태 접속법
미완료 완료
현재 과거 현재 과거
단수 1인칭 sciar scīrer scītus sim scītus essem
scītus forem
2인칭 sciāris
sciāre
scīrēris
scīrēre
scītus sīs scītus essēs
scītus forēs
3인칭 sciātur scīrētur scītus sit scītus esset
scītus foret
복수 1인칭 sciāmur scīrēmur scītī sīmus scītī essēmus
scītī forēmus
2인칭 sciāminī scīrēminī scītī sītis scītī essētis
scītī forētis
3인칭 sciantur scīrentur scītī sint scītī essent
scītī forent

부정법
부정사 분사
능동 수동 능동 수동
과거 scīvisse scītum esse 없음 scītus
( 1,2변화)
현재 scīre scīrī sciēns, scientis
( 3변화)
없음
미래 scītūrum esse scītum īrī scītūrus
( 1,2변화)
sciendus
( 1,2변화)

목적 분사
대격 scītum
탈격 scītū

동명사
속격 sciendī
여격
탈격
sciendō
대격 sciendum

명령법
능동 수동
현재 미래 현재 미래
2인칭 단수 scī scītō scīre scītor
복수 scīte scītōte scīminī ?
3인칭 단수 없음 scītō 없음 scītor
복수 sciuntō sciuntor

[1] 능동태 직설법 36 + 능동태 접속법 24 + 수동태 직설법 36 + 수동태 접속법 24 + 능동태 명령법 6 + 수동태 명령법 6 + 부정법 6 + 현재 분사 24 + 완료 분사 36 + 능동 미래 분사 36 + 수동 미래 분사 36 + 능동 목적 분사 1 + 수동 목적 분사 1. 물론 아래에서도 설명하겠지만 이 수많은 활용들은 어느 정도 규칙성을 가지고 변화해서, 실제로 필수적으로 외워야 되는 부분은 생각보다 아주 많지는 않다. 오히려 그래서 서로 비슷비슷하게 보여서 헷갈리는 경우도 있다. [2] 그래서 영미권에서 완료 시제를 해석할 때는 'have + -pp'로 해석하기도 하지만 그냥 과거시제로도 많이 해석한다. 단적인 예로 율리우스 카이사르의 명언 중 하나인 ' VĒNĪ, VĪDĪ, VĪCĪ' 역시 원문의 시제는 현재 완료 시제지만 영어로는 'I came, I saw, I conquered'가 된다. [3] 하지만 휠록 라틴어 문법에서는 단순 과거 시제도 포함한다. Oxford의 경우는 기본적으로 과거 진행의 의미만을 갖는다고 서술한다. [4] 문어체 영어에서 종속절 안의 동사가 종종 동사원형화되는 경우를 본 적이 있을텐데, 이걸 일종의 접속법 내지는 접속법의 잔재로 보는 시각이 존재한다. [5] 그래서 영어권 국가들은 접속법을 가르칠 때 구문화해서 가르친다. [6] 성염의 고전 라틴어에서는 완료 어간을 만드는 4가지 규칙을 언급하고 있다. [7] 3변화 2식이라고 읽는다. [8] 직설법 현재 미완료, 미래 완료, 1·2변화 미래 미완료 [A] 둘 중 아무 거나 쓰면 된다. [A] [11] 3변화 [12] 수동의 형태를 하면서 능동의 의미를 갖는 동사 [13] 모음 어간 뒤에 아무 것도 붙이지 않는다. [14] 능동 현재 부정사와 같다. [15] 수동태 직설법 현재 2인칭 복수와 같다. [16] 대부분의 라틴어 교재에는 수동태 미래 복수 2인칭 명령법이 명기되어 있지 않다. 진짜로 그런 형태가 없는 것인지, 아니면 수동태 미래에서는 2인칭 단수와 복수가 같은 형태를 쓰기 때문인지는 불분명.

분류